Current Date

Search
Close this search box.
Search
Close this search box.

അറബ് വസന്തം; വായിച്ചിരിക്കേണ്ട 12 പുസ്തകങ്ങൾ

“അറബ് സ്പ്രിംഗ്”, വ്യാപകമായി വിവരിച്ചിരിക്കുന്നതുപോലെ ഇത് വളരെയധികം സാഹിത്യസൃഷ്ടികൾക്ക് തുടക്കമിടുകയും ചെയ്തിട്ടുണ്ട്. 2013 ആയപ്പോഴേക്കും ഈജിപ്ഷ്യൻ എഴുത്തുകാരൻ യൂസഫ് രാഖ ഇതിനെ “അറബ് സ്പ്രിംഗ് ഇൻഡസ്ടറി” എന്നാണ് വിശേഷിപ്പിച്ചത്.

“അറബ്” “സ്പ്രിംഗ്”, “പുസ്‌തകങ്ങൾ” എന്നീ പദങ്ങൾക്കായുള്ള ഗൂഗിൾ തിരച്ചിൽ 44ദശലക്ഷം ഫലങ്ങൾ കണ്ടെത്താനാവുന്നുണ്ട് എന്നത് അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഈ വിലയിരുത്തലിനെ സ്ഥിരീകരിക്കുന്നുണ്ട്. ഈ വ്യവസായം സ്വന്തമായ ഒരു വ്യവസായവും സൃഷ്ടിച്ചിട്ടുണ്ട് – സാഹിത്യ ഉൽ‌പാദനത്തിന്റെ സ്വാധീനം വിശകലനം ചെയ്യുന്ന ഒരുപാട് അക്കാദമിക് പ്രബന്ധങ്ങൾക്ക് ഇത് സാക്ഷ്യം വഹിക്കുന്നുമുണ്ട്.

കഴിഞ്ഞ ദശകത്തിലെ പ്രക്ഷുബ്ധമായ സംഭവങ്ങളെ കുറിക്കുന്ന നിരവധി ശീർഷകങ്ങൾക്കിടയിൽ, സന്ദർഭോചിതവൽക്കരണത്തിനുപകരം തിരഞ്ഞെടുത്തവയെ വീണ്ടും ഉറപ്പ് വരുത്തുകയാണ്. പ്രത്യേകിച്ച്, 2011 ലെ ഈജിപ്ഷ്യൻ പ്രക്ഷോഭത്തിൽ നാടകീയമായി അവസാനിക്കുന്ന ഒരു കാലഘട്ടത്തിലെ ഒരു രഹസ്യ കവിതാ ക്ലബ്ബിനെക്കുറിച്ച് പറയുന്ന ‘the crocodiles’ എന്ന നോവൽ ഉൾപ്പെടുന്ന രാഖയുടെ തന്നെ “അറബ് വസന്തത്തിന്റെ” ത്രയം(trilogy)പ്രതിപാധിക്കുന്നില്ല.

(“The crocodiles”- റോബിൻ മൊഗറിന്റെ ഇംഗ്ലീഷ് പരിഭാഷയിൽ സെവൻ സ്റ്റോറീസ് പ്രസ്സ് 2014 ൽ പ്രസിദ്ധീകരിച്ചത്).

ഇവിടെ തിരഞ്ഞെടുത്ത പുസ്‌തകങ്ങൾ – മിഡിൽ ഈസ്റ്റ് ഐ കോൺട്രിബ്യൂട്ടർമാരും സ്റ്റാഫും തിരഞ്ഞെടുത്തത് – ആകർഷകമായ രാഷ്ട്രീയ വിശകലനം മുതൽ ഫിക്ഷൻ, നാടകം, സമ്മിശ്ര മാധ്യമ കലാസൃഷ്ടികളുടെ ശേഖരം എന്നിയെല്ലാം പ്രതിഷേധത്തെയും വിപ്ലവത്തെയും യുദ്ധത്തെയും അതിന്റെ തനതായ രൂപത്തിൽ പ്രതിനിധീകരിക്കാൻ ശ്രമിക്കുന്നു.

ഇവിടെ പരാമർശിക്കപ്പെട്ട പുസ്‌തകങ്ങളെല്ലാം ഉൾ‌ക്കൊള്ളുന്നതിനോ ഏതെങ്കിലും രാജ്യത്തെയോ അതിന്റേതായ വിപ്ലവ പ്രസ്ഥാനത്തെയോ ഒഴിവാക്കുന്നതിനോ ഉദ്ദേശിച്ചുള്ളതല്ല, മറിച്ച് എല്ലായ്‌പ്പോഴും വളരുന്ന ഒരു വിഭാഗത്തിന്റെ ചായാഗ്രഹണമാണ് ഇതിൽ വാഗ്ദാനം ചെയ്യുന്നത്. സുഡാൻ, അൾജീരിയ, ലെബനൻ, ഇറാഖ് എന്നിവിടങ്ങളിലെ പ്രതിഷേധങ്ങൾ ഇപ്പോൾ വിപ്ലവ ശക്തികളായി സ്വന്തം പട്ടികയ്ക്ക് അർഹമായ സാഹിത്യങ്ങൾ നിർമ്മിക്കുന്നുണ്ട്. അതിനാൽ തിരഞ്ഞെടുപ്പുകൾ അനന്തമാണ്.

1- Egypt 1919: The Revolution in Literature and Film
By Dina Heshmat / Chosen by Nada Elia

Egypt 1919: The Revolution in Literature and Film

2011 ന്റെ തുടക്കത്തിൽ, ജനകീയ പ്രക്ഷോഭത്തിന്റെ കനത്ത ദിവസങ്ങളിൽ തഹ്‌രിർ സ്‌ക്വയറിനു ചുറ്റും ചിത്രീകരിച്ച ഗ്രാഫിറ്റി വർക്കുകൾ നീക്കംചെയ്യുന്നതും ആ കലാപത്തിന്റെ ഇടങ്ങൾ “ശുദ്ധീകരണം” നടത്തുന്നതും കണ്ടപ്പോൾ,സാധാരണ ജനങ്ങളുടെ നൈസർഗികമായവ്യവഹാരങ്ങളെ ഉന്മൂലനം ചെയ്ത് ചരിത്രം മാറ്റിയെഴുതി തൽസ്ഥാനത്ത് കൂടുതൽ വരേണ്യ ആഖ്യാനങ്ങളെ കൊണ്ടുവരുന്നതിനാണ് താൻ സാക്ഷിയാവുന്നതെന്ന് ദിന ഹെഷ്മത് മനസ്സിലാക്കി.

ഈ അവബോധത്തെ തുടർന്ന്, കഴിഞ്ഞ നൂറ്റാണ്ടിലെ ഈജിപ്ഷ്യൻ വിപ്ലവം പുന:പരിശോധിക്കാൻ വേണ്ടി, ഹെഷ്മത്, “ഈജിപ്ത് 1919:ദി റെവൊല്യൂഷൻ ഇൻ ലിറ്ററേച്ചർ ആൻഡ് ഫിലിം” (എഡിൻബർഗ് യൂണിവേഴ്സിറ്റി പ്രസ്സ്, 2020) എന്ന പുസ്തകം പുറത്തിറക്കി. അതിന് വേണ്ടി രാജ്യത്തിന്റെ ഗ്രന്ഥ ശേഖരങ്ങൾ പരിശോധിക്കുകയും, പ്രസിദ്ധീകരിക്കപ്പെടാത്ത നോവലുകൾ, പ്രിന്റ് ചെയ്യപ്പെടാത്ത ഈജിപ്തിലെ ‘അറബ് വസന്തത്തിന്’ തുല്യമായിരുന്ന ജനങ്ങളുടെ മാനസികാവസ്ഥയെ പ്രതിഫലിപ്പിക്കുന്ന അച്ചടി ലേഖനങ്ങൾ എന്നിവ കണ്ടെത്തുകയും ചെയ്തിരുന്നു. “അറബ് വസന്തം” ഇരുപതാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ തുടക്കത്തിൽ സമൂഹത്തിലെ ഏറ്റവും ദരിദ്രരും ഏറ്റവും താഴ്ന്നവരുമായ വിഭാഗങ്ങൾ അടിച്ചമർത്തുന്ന ഭരണകൂടത്തിനെതിരെ ജനകീയ പ്രക്ഷോഭമായിരുന്നു ,പിന്നീട് ദേശീയവാദികളായ ബൂർഷ്വാസികളുടേതായി അവകാശവാദമുന്നയിക്കപെട്ടിയതായിരുന്നു.

“ചരിത്രം”എല്ലായ്‌പ്പോഴും പ്രബലരുടെ മൂല്യങ്ങളെ പ്രതിഫലിപ്പിക്കുന്ന ഒരു തിരഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ട പുനർ-രചനയാണെന്ന് തെളിയിക്കാൻ വേണ്ടി, സ്ത്രീകൾ, കൃഷിക്കാർ, തൊഴിലാളിവർഗം തുടങ്ങിയ പാർശ്വവൽക്കരിക്കപ്പെട്ട ശബ്ദങ്ങളെ അവർ മറനീക്കിപുറത്തുകൊണ്ടുവരുന്നു. ചരിത്രം പലപ്പോഴും ദരിദ്രർ നിർമ്മിച്ചതാണെന്നും വരേണ്യവർഗമാണ് അത് എഴുതിയതെന്നും എന്നാൽ സമഗ്രമായ വസ്തുത അന്വേഷിക്കുന്ന വായനക്കാർ ഈ എഴുത്തിനപ്പുറമുള്ള പിന്നാമ്പുറങ്ങളെ കുറിച്ച് ബോധവാന്മാരാകാണാമെന്നും അതിലൂടെ ജനങ്ങളുടെ യഥാർത്ഥ അനുഭവങ്ങളെ പുറത്തുകൊണ്ട് വരണമെന്നും വാദിക്കുന്നതിന്നു വേണ്ടി 2011 ൽ രാജ്യത്തെ നടുക്കിയ സംഭവങ്ങളുടെ സമകാലിക വിവരണത്തിലേക്ക് അവർ ഈ സൂക്ഷ്മമായ ഗവേഷണം കൊണ്ടുവരുന്നുണ്ട്.

* പലസ്തീൻ എഴുത്തുകാരിയും രാഷ്ട്രീയ വ്യാഖ്യാതാവുമാണ് നദാ ഏലിയ. ഇപ്പോൾ തന്റെ രണ്ടാമത്തെ പുസ്തകമായ Beyond Apartheid:Notes from the Global Intifada യുടെ ജോലിയിലാണ്.

2-The Home That Was Our Country: A Memoir of Syria
By Alia Malek / Chosen by Susan Muaddi Darraj

The Home That Was Our Country: A Memoir of Syria

അറബ് വസന്തത്തെക്കുറിച്ച് പ്രസിദ്ധീകരിച്ച രചനകളിൽ ഭൂരിഭാഗവും നേരായ രാഷ്ട്രീയ വ്യാഖ്യാനമാണ്.പലപ്പോഴും ഈ പ്രദേശവുമായി ബന്ധമില്ലാത്ത റിപ്പോർട്ടർമാർ അറബ് ജീവിതത്തിൽ ഉൾച്ചേർത്ത വഴികളെ കഠിനമായി സൂചിപ്പിക്കുകയാണ് ചെയ്തത്. സിറിയൻ-അമേരിക്കൻ വംശജയായ ആലിയ മാലെക് തന്റെ ഓർമ്മക്കുറിപ്പായ The Home that eas our Country:A Memoir of Syria (ബോൾഡ് ടൈപ്പ് ബുക്സ്, 2017) എന്ന പുസ്തകത്തിൽ കൂടുതൽ വ്യക്തിപരവും ആഴത്തിലുള്ളതുമായ സമീപനമാണ് സ്വീകരിച്ചിട്ടുള്ളത്.

ഹാഫിസുൽ അസദ് അധികാരത്തിൽ വന്നപ്പോൾ തന്റെ കുടുംബത്തിൽ നിന്ന് മുത്തശ്ശിയുടെ അപ്പാർട്ട്മെന്റ് പിടിച്ചെടുക്കുകയും അത് തന്റെ മാതാപിതാക്കൾ അമേരിക്കയിലേക്ക് കുടിയേറാൻ കാരണമായിതീരുകയും ചെയ്തു. തുടർന്ന് വിപ്ലവത്തിന്റെ തുടക്കഘട്ടത്തിൽ അപ്പാർട്ട്മെന്റിൽ ഒരു വീട് പുനർനിർമിക്കാൻ വേണ്ടി മലേക് ഡമാസ്കസിലേക്ക് മടങ്ങി.ആ നിർമ്മാണകാലത്ത് സ്വേച്ഛാധിപത്യത്തിൻകീഴിലുള്ള ആദ്യജീവിതം നിരീക്ഷിച്ച് അവർ പ്രാദേശിക സമൂഹവുമായി വീണ്ടും ബന്ധപ്പെടുന്നുണ്ട്.

പ്രഗത്ഭനായ ഒരു പത്രപ്രവർത്തകനും പൗരാവകാശ അഭിഭാഷകനുമായ മാലെക് വിപ്ലവത്തിന്റെ പ്രക്ഷുബ്ധമായ തുടക്കകാലങ്ങളാണ് റിപ്പോർട്ട്‌ ചെയ്യുന്നതെങ്കിലും ഉൾക്കാഴ്ചകൾ ശേഖരിക്കുകയും സിറിയയുടെ ഭാവിയെക്കുറിച്ച് ചിന്തനീയമായ വിശകലനങ്ങൾ നൽകുകയും ചെയ്യുന്നു.

അറബ് വസന്തത്തിന്റെ ആദ്യ ദിവസങ്ങളിൽ സിറിയയിലെ ജീവിതത്തെക്കുറിച്ച് ആധികാരിക വിവരണം ആഗ്രഹിക്കുന്നവർ തീർച്ചയായും വായിച്ചിരിക്കേണ്ട ഒന്നാണ് ഈ പുസ്തകം. മാലെക്കിന്റെ രചന സമ്പന്നവും ബുദ്ധിപരവും സൂക്ഷ്മവുമാണ്.ഒരു മനോഹരമായ കഥപറച്ചിൽ പോലെ വായിക്കാവുന്ന പുസ്തകത്തിൽ ചരിത്രത്തിന്റെയും സന്ദർഭത്തിന്റെയും വൈവിദ്ധ്യങ്ങൾ ഉൾക്കൊള്ളുന്നുണ്ട്.

* സൂസൻ മുഅദി ദറാജിന്റെ ചെറുകഥാ സമാഹാരമായ എ ക്യൂരിയസ് ലാൻഡ്: സ്റ്റോറീസ് ഫ്രം ഹോം, 2016 ലെ അറബ് അമേരിക്കൻ പുസ്തക അവാർഡും 2016 അമേരിക്കൻ പുസ്തക അവാർഡും ഉൾപ്പെടെ നിരവധി സമ്മാനങ്ങൾ നേടിയിട്ടുണ്ട്. അവളുടെ കുട്ടികൾക്കുള്ള ആദ്യ സീരീസ്, ഫറാ റോക്സ്, ക്യാപ്സ്റ്റോൺ ബുക്സ് പ്രസിദ്ധീകരിച്ചിട്ടുണ്ട്.

3- Tahrir Tales: Plays from the Egyptian Revolution
Edited by Rebekkah Maggor and Mohamed Albakry / Chosen by M Lynx Qualey

Tahrir Tales: Plays from the Egyptian Revolution

ഈജിപ്തിലെ വൻ പ്രതിഷേധങ്ങളിലെല്ലാം വലിയ പൊതുജന സഹകരണം പ്രകടമായിരുന്നു. പ്രതിഷേധ ശ്ലോകങ്ങൾ മാത്രമല്ല, മറിച്ച് രസകരമായ ചിഹ്നങ്ങളുടെയും ഗ്രാഫിറ്റിയുടെയും പശ്ചാത്തലത്തിൽ ആക്ഷേപഹാസ്യ മോണോലോഗുകളും ആലാപനവും ഉപയോഗിച്ച് തഹ്‌രിർ പ്രതിധ്വനിക്കപ്പെട്ടിരുന്നു. 2014-ൽ ഈജിപ്ഷ്യൻ സർക്കാർ അടച്ചുപൂട്ടിയ അൽ-ഫൻ മിദാൻ ഉൾപ്പെടെ നിരവധി തെരുവ്-നാടക പദ്ധതികൾക്ക് ഈ പ്രകടനങ്ങൾ കാരണമായി.

ഈ പ്രകടനത്തിന്റെ ഭൂരിഭാഗവും അല്പായുസുള്ളവയായിരുന്നു. എന്നാൽ റെബേക്ക മഗോർ, മുഹമ്മദ്‌ അൽബക്റി എന്നിവർ എഡിറ്റ്‌ ചെയ്ത തഹ്‌രിർ ടെയിൽസ്: പ്ലേസ് ഫ്രം ഈജിപ്ഷ്യൻ റെവല്യൂഷൻ (സീഗൽ പ്രസ്സ്, 2016)എന്ന ഗ്രന്ഥം ഇവയിൽ ചിലതിനെ പകർത്തുന്നുണ്ട്.

സിംഗിൾ-രചയിതാവിന്റെ സൃഷ്ടികളും സോൺ‌ഡോസ് ഷബായെക്ക് രൂപകൽപ്പന ചെയ്ത ‘ദി തഹ്‌രിർ മോണോലോഗ്സ്’,ബ്യൂസി പ്രോജക്റ്റ് എന്നിവപോലുള്ള സഹകരണ രചനകളും ഈ പത്ത് നാടകങ്ങളുടെ സമാഹാരത്തിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു. യഥാർത്ഥ ജീവിതത്തിലെ പ്രതിഷേധ അനുഭവങ്ങളെ ഒന്നിപ്പിക്കുന്ന നിരവധി ഡോക്യുമെന്ററി-തിയറ്റർ പ്രകടനങ്ങളിലൊന്നാണ് ‘തഹ്‌രിർ മോണോലോഗ്സ്’.

ശേഖരത്തിലെ നാടകങ്ങൾ 2008 നും 2014 നും ഇടയിൽ എഴുതിയിട്ടുള്ളതാണ്. മുബാറക്കിനെ അധികാരത്തിൽ നിന്ന് പുറത്താക്കിയതിന് തൊട്ടുപിന്നാലെയാണ് അവയിൽ രണ്ടെണ്ണം അരങ്ങേറിയത്. പ്രക്ഷോഭത്തിന്റെ ആവേശം രേഖപ്പെടുത്തുന്ന കൃതികളും ജാഗ്രതയോടും നിരാശയോടും കൂടിയ കൃതികളും അവയിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു.ഇബ്രാഹിം അൽ ഹുസൈനിയുടെ കോമഡി ഓഫ് സോറോസിലെ (ജൂലൈ 2011) ഒരു കഥാപാത്രം പറയുന്നതുപോലെ, “പാമ്പിന്റെ തല വീണു, പക്ഷേ അതിന്റെ ശരീരം ജീവസുറ്റതാണ്. ഭയത്തിന്റെമതിൽ ഇടിഞ്ഞു, പക്ഷേ മറ്റ് മതിലുകൾ അവശേഷിക്കുന്നു.”

* 2017 ലെ ലണ്ടൻ പുസ്തക മേള സമ്മാനം നേടിയ ‘അറബ് ലിറ്റ്’ വെബ്സൈറ്റ് (www.arablit.org) സ്ഥാപിച്ച പത്രാധിപരും നിരൂപകയുമാണ് എം ലിൻക്സ് ക്വാലി.

4- From Deep State to Islamic State: The Arab Counter-Revolution and its Jihadi Legacy
By Jean-Pierre Filiu / Chosen by Simon Hooper

From Deep State to Islamic State: The Arab Counter-Revolution and its Jihadi Legacy

ജീൻ-പിയറി ഫിലിയു എഴുതിയ “From deep state to islamic state:the arab counter revolution and its jihadi legacy” എന്ന പുസ്തകം ഞാൻ 2015 ൽ മിഡിൽ ഈസ്റ്റ് ഐയിൽ ജോലി ചെയ്യാൻ തുടങ്ങിയപ്പോൾ സൂക്ഷ്മവായന നടത്തിയത് ഓർക്കുന്നു. പുസ്‌തകത്തിന്റെ തുടക്കത്തിൽ 2011 ലെ അറബ് വിപ്ലവവും അതിനെ ചുറ്റിപ്പറ്റിയുള്ള പ്രത്യാശയും പരിവർത്തനോർജ്ജം ഇല്ലാതാക്കിയതുമായ സംഭവങ്ങളുടെ വിശദീകരണമല്ല മുന്നോട്ട് വെക്കുന്നത്.ഏറ്റവും പ്രധാനമായി, അന്താരാഷ്ട്ര നിസ്സംഗതയ്ക്കിടയിലും 2013 ൽ റബാ സ്‌ക്വയറിൽ നൂറുകണക്കിന് കൂട്ടക്കൊല നടന്നപ്പോൾ ഈജിപ്തിന്റെ “രക്തരൂക്ഷിത വേനൽക്കാലം” എന്നാണ് അദ്ദേഹം വിശേഷിപ്പിച്ചത്. ഇത് അധികാരത്തിൽ അബ്ദുൽ ഫത്താഹ് എൽ-സിസിയുടെ അധികാരം ഏകീകരിക്കാനും മരണസംഖ്യ ക്രമാതീതമായി വർദ്ധിക്കാനും സിറിയയിലും യെമനിലുമുള്ള ദശലക്ഷക്കണക്കിന് ആളുകളുടെ നാടുകടത്തലിനും കാരണമായി.

മിഡിൽ ഈസ്റ്റേൺ കാര്യങ്ങളിൽ വിദഗ്ധനായ പണ്ഡിതനായ ഫിലിയു, അധികാരം മുറുകെ പിടിക്കുന്നതിനായി “തങ്ങളുടെ രാജ്യത്തെ അക്ഷരാർത്ഥത്തിൽ ചുട്ടുകളയാനുള്ള” ആഴത്തിൽ വേരുറപ്പിച്ച സുരക്ഷാ രാജ്യങ്ങളുടെ സന്നദ്ധതയെ കുറച്ചുകാണിച്ചത് അദ്ദേഹത്തിന് സ്വയം ഭീഷണിയാവുന്നുണ്ട്. സിറിയൻ ജയിലുകളിൽ നിന്ന് തീവ്രവാദികളെ മനപൂർവ്വം മോചിപ്പിച്ചതിന്റെയും ബഷർ അൽ അസദിന്റെയും അന്നത്തെ ഇറാഖ് പ്രധാനമന്ത്രി നൂറി അൽ മാലിക്കിയുടെയും താല്പര്യങ്ങൾക്കനുസരിച് വിഭാഗീയ അക്രമങ്ങൾ തങ്ങളുടേതായ ആക്രമണത്തിന് പ്രേരിപ്പിച്ചതിന്റെ അനന്തരഫലമായാണ് ഇസ്ലാമിക് സ്റ്റേറ്റിന്റെ ഉയർച്ചയെ അദ്ദേഹം അവതരിപ്പിക്കുന്നത്.

എന്നിട്ടും, ഫിലിയുവിന് തന്റെ ആന്തരിക ശുഭാപ്തിവിശ്വാസിയെ പൂർണ്ണമായും അടിച്ചമർത്താൻ കഴിയില്ല.“അറബ് വിപ്ലവം അവസാനിച്ചിട്ടില്ല,” അദ്ദേഹം എഴുതുന്നു. “അടുത്ത കർമ്മോൽസുകരായ തലമുറ അത്തരം എതിരാളികളെ നിഷ്‌കരുണം എങ്ങനെ നേരിടുമെന്ന ഏറ്റവും കഠിനമായ മാർഗം പഠിപ്പിക്കും.”

* മിഡിൽ ഈസ്റ്റ് ഐയിലെ അന്വേഷണ വിഭാഗം മേധാവിയാണ് സൈമൺ ഹൂപ്പർ.

5- Arap Isyanları Guncesi
By Dr Can Ertuna / Chosen by Nimet Kirac

Arap Isyanları Guncesi

സന്ദർഭോചിതവൽക്കരണ സംഘർഷം ആരംഭിക്കുന്നത് ഡോ. കാൻ എർതുനയുടെ 2014 ൽ Ayrıntı Yayınları പ്രസിദ്ധീകരിച്ച Arab uprising dairy യുടെ തുടക്കത്തിലാണ്.ഇത് ഒരു “വസന്തം” ആയിരുന്നോ അല്ലെങ്കിൽ മുകളിൽ നിന്ന് തുർക്കി വീക്ഷിച്ച അറേബ്യൻ ഭൂപ്രകൃതിയിലെ ഒരു പ്രക്ഷോഭമാണോ എന്ന നിരീക്ഷണം ഇത് മുന്നോട്ടു വെക്കുന്നു. 2011 ലെ ലിബിയയിൽ നടന്ന ഏറ്റുമുട്ടലിനെത്തുടർന്നുണ്ടായ സംഭവങ്ങളുടെ പരിണിതഫലങ്ങൾ അദ്ദേഹത്തിന്റെ പ്രതിഫലനങ്ങളിലൂടെ എഴുതിയ എഴുത്തുകാരൻ “ഇത് എന്തായാലും ഒരു വസന്തമല്ല.” എന്ന് സ്വയം പറയുന്നുണ്ട്.

ടുണീഷ്യ, ഈജിപ്ത്, ലിബിയ, ഒടുവിൽ സിറിയ എന്നിവിടങ്ങളിലെ ഉച്ചത്തിലുള്ള, അഭിമാനപൂർവ്വമുള്ള രക്തരൂക്ഷിതവും വേദനാജനകവുമായ ഈ നാഗരിക പ്രസ്ഥാനങ്ങളെക്കുറിച്ച് വർഷങ്ങളായി തത്സമയ ഷോട്ടുകളും വാർത്താ പാക്കേജുകളും വഴി തുർക്കി പ്രേക്ഷകർക്കായി ഇസ്തംബൂളിലെ സ്വാതന്ത്ര പത്രപ്രവർത്തകനും പ്രഭാഷകനുമായ എർത്തുന റിപ്പോർട്ട്‌ ചെയ്യുകയുണ്ടായി.അതേസമയം, തുർക്കി തന്നെ 2013 മുതൽ ഗെസിക്ക് ശേഷമുള്ള പ്രതിഷേധ ഘട്ടത്തിലേക്ക് നീങ്ങുകയായിരുന്നു.

എർതുനയുടെ പുസ്തകം ചരിത്രപരമായ പശ്ചാത്തലമുള്ള ഒരു കാലഘട്ടത്തെക്കുറിച്ചുള്ള അദ്ദേഹത്തിന്റെ നിരീക്ഷണങ്ങൾ വിശദീകരിക്കുന്ന ഒരു സമാഹാരം മാത്രമല്ല. ജനക്കൂട്ടം,മുദ്രാവാക്യങ്ങൾ, ഉച്ചത്തിലുള്ള സ്ഫോടനങ്ങൾ എന്നിവയാൽ സമ്പന്നമായ ചത്വരങ്ങളും അവശിഷ്ടങ്ങൾ നിറഞ്ഞ തെരുവുകളും ഉൾക്കൊള്ളുന്ന അസൈൻമെന്റുകളിലൂടെ അദ്ദേഹത്തിന് അനുഭവപ്പെട്ട ഞെട്ടൽ, ആവേശം, വിസ്മയം, ഭയം എന്നിവ അദ്ദേഹം ചിത്രീകരിക്കുന്നുണ്ട്.

കേവലം ഒരു റെക്കോർഡിനേക്കാൾ, എർതുനയുടെ വീക്ഷണങ്ങളും അനുഗമിക്കുന്ന ഫോട്ടോഗ്രാഫുകളിലൂടെയും പുസ്തകം ഒരു എഴുത്തുകാരന്റെ ഉജ്ജ്വലമായ അനുഭവങ്ങളെ ഉൾക്കൊള്ളുന്നു.മൂർച്ചയുള്ളതും അവബോധജന്യവുമായ പത്രപ്രവർത്തനം വായനക്കാരെ വലിയ പ്രാദേശിക മാറ്റത്തിന്റെ അലയൊലികൾക്കിടയാക്കുന്നു.

* തുർക്കിഷ് സാമൂഹിക, രാഷ്ട്രീയകാര്യങ്ങൾ,ബ്രേക്കിംഗ് ന്യൂസുകൾ, പ്രകൃതി, സാംസ്കാരിക പൈതൃക കഥകൾ എന്നിവ ഉൾക്കൊള്ളുന്ന ഇസ്താംബുൾ ആസ്ഥാനമായുള്ള ഒരു മൾട്ടിമീഡിയ പത്രപ്രവർത്തകനാണ് നിമെറ്റ് കൊറാക്.

6- The Queue
By Basma Abdel Aziz / Chosen by Joseph Fahim

The Queue

ജാക്ക് ഷെങ്കറുടെ The Egyptians, ഒമർ റോബർട്ട് ഹാമിൽട്ടന്റെ ദി സിറ്റി ഓൾവെസ് വിൻസ് (ഫേബർ, 2017) തുടങ്ങി 2011 ജനുവരിയിലെ ഈജിപ്ഷ്യൻ ജനകീയ പ്രക്ഷോഭത്തെക്കുറിച്ചും അതിന്റെ അനന്തരഫലങ്ങളെക്കുറിച്ചും ഉൾക്കാഴ്ചയുള്ള പഠനങ്ങൾ ധാരാളമുണ്ട്. ബസ്മ അബ്ദുൽ അസീസിന്റെ ഡിസ്റ്റോപിയൻ ആക്ഷേപഹാസ്യമായ ‘ക്യൂ’എന്ന ഇടതുപക്ഷ എഴുത്താണ് ഞാൻ തെരഞ്ഞെടുക്കുന്നത്.

മുസ്‌ലിം ബ്രദർഹുഡിന്റെ അധികാരത്തിലേറുന്നതിന്റെ പശ്ചാത്തലത്തിലും 2013 ലെ സൈനിക അട്ടിമറിക്ക് മുമ്പും എഴുതിയ അബ്ദുൽ അസീസ് ഇതിനകം വിപ്ലവം പരാജയമാണെന്ന് കരുതുന്നു.പൗരന്മാർക്ക് ഇച്ഛാശക്തിയും അവകാശങ്ങളും ഇല്ലാത്ത വളരെ അടിച്ചമർത്തപ്പെടുന്ന ഒരു രാജ്യത്തിന്റെ ‘കാഫ്കേസ്ക്’ ​​ചിത്രം ഇത് വരയ്ക്കുന്നുണ്ട്. അക്കാലത്തെ ഏറ്റവും പ്രസക്തമായ ചില പ്രശ്നങ്ങൾ കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നത് – നരഭോജികളായ ബ്യൂറോക്രസി, സ്ഥാപനപരമായ അഴിമതി, ബ്രെയിൻ വാഷിംഗ്‌പ്രചാരണം – ക്യൂ (2016 ൽ മെൽ‌വിൽ ഹ House സ് എലിസബത്ത് ജാക്വറ്റിന്റെ ഇംഗ്ലീഷ് പരിഭാഷയിൽ പ്രസിദ്ധീകരിച്ചു) രണ്ടും വർദ്ധിച്ചുവരുന്ന നിരാശയുടെ ഒരു പ്രകോപനപരമായ രേഖയാണ് 2011-ന് ശേഷമുള്ള ഈജിപ്തിലെ നിരാശകളും വിപ്ലവത്തെ വിദൂരവും മറന്നുപോയതുമായ ഓർമ്മകളല്ലാതെ മറ്റൊന്നും അവതരിപ്പിക്കാത്ത സ്വേച്ഛാധിപത്യത്തിന്റെ തീർത്തും പ്രാവചനിക ഭാവനയും.

ടുണീഷ്യയുടെ ജാസ്മിൻ വിപ്ലവത്തിന് സമാനമായി ഡിസംബർ 18 ലെ രാജ്യത്തെ ബഹുജന പ്രതിഷേധത്തിനും അതിന്റെ അനന്തരഫലങ്ങൾക്കും കാരണമായ സംഭവങ്ങളെ വിശദീകരിക്കുകയും വിവരിക്കുകയും ചെയ്യുന്ന നിരവധി സാഹിത്യസൃഷ്ടികൾക്ക് തുടക്കമിട്ടു. എന്നെ സംബന്ധിച്ചിടത്തോളം ഏറ്റവും മികച്ചതും ഏറ്റവും ഇതിഹാസവുമാണ്: ദി സെൻറ്സ് ഓഫ് സിറ്റി ട്രൈലോജി (2010-2018) പ്രശസ്ത അക്കാദമിക്, നിരൂപക നോവലിസ്റ്റായ ഹുസൈൻ എൽ-വാഡിന്റെ മഹത്തായ ഓപസാണ്, 2018 ൽ അന്തരിച്ചു. സീരീസിന്റെ അവസാന തവണയുടെ പ്രകാശനം.

സ്വാതന്ത്ര്യലബ്ധിക്കുശേഷം ആരംഭിച്ച് സ്വാതന്ത്ര്യാനന്തര കാലഘട്ടത്തിൽ അവസാനിക്കുന്ന നിരവധി പതിറ്റാണ്ടുകളായി ട്രൈലോജിയുടെ ഓരോ ഭാഗവും വ്യത്യസ്ത ആഖ്യാനഘടനയിൽ വ്യത്യസ്തമായ ആഖ്യാനഘടനയാണ് നങ്കൂരമിടുന്നത്. ഓരോ ഭാഗവും 70 വർഷത്തിലേറെയായി ടുണീഷ്യയെ പിടിച്ചുകുലുക്കിയ വിവിധ മാറ്റങ്ങളും പ്രക്ഷോഭങ്ങളും പര്യവേക്ഷണം ചെയ്യുന്നുണ്ട്.കൂടാതെ ഓരോന്നും ടുണീഷ്യൻ മനസ്സിനെക്കുറിച്ചുള്ള ആഴത്തിലുള്ള മാനുഷികവും ശാന്തവുമായ വിശകലനം നൽകുന്നു.

ട്രൈലോജിയുടെ അവസാന പുസ്തകം, El Ghorban (The Crows), ഏറ്റവും ശക്തവുമാണ്,വിപ്ലവത്തെ അതിന്റെ മുൻ ആദർശവാദത്തിൽ നിന്ന് ഒഴിവാക്കുകയും ഒരു സമയത്തും സ്ഥലത്തും ബുദ്ധിജീവിയുടെ പങ്ക് കുറയുന്നതിനെ നിശിതമായി അപലപിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു.

* ഈജിപ്ഷ്യൻ ചലച്ചിത്ര നിരൂപകനും പ്രോഗ്രാമറുമാണ് ജോസഫ് ഫാഹിം. കാർലോവി വാരി ഫിലിം ഫെസ്റ്റിവലിന്റെ അറബ് പ്രതിനിധിയാണ് അദ്ദേഹം. മിഡിൽ ഈസ്റ്റ് ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട്, അൽ മോണിറ്റർ, അൽ ജസീറ, ഈജിപ്റ്റ് ഇൻഡിപെൻഡന്റ്, നാഷണൽ (യുഎഇ) എന്നിവയിൽ അദ്ദേഹം സംഭാവന നൽകിയിട്ടുണ്ട്.

7- Syria Speaks: Art and Culture from the Frontline
Edited by Malu Halasa, Nawara Mahfoud, Zaher Omareen / Chosen by Vittoria Volgare Detaille

Syria Speaks: Art and Culture from the Frontline

അസദ് ഭരണകൂടത്തിന്റെ സ്വേച്ഛാധിപത്യത്തിൽ നിന്നും തീവ്രവാദത്തിൽനിന്നും രാജ്യത്തെ സംരക്ഷിക്കുന്നതിനുള്ള ഒരു ആയുധമായി സംസ്കാരങ്ങളെ ഉപയോഗിക്കുകയും 50 ലധികം കലാകാരന്മാരുടെയും എഴുത്തുകാരുടെയും സൃഷ്ടികൾ അവതരിപ്പിക്കുകയും ചെയ്യുന്ന പുസ്തകമാണ് Syria speaks:Art and culture from Frontline.

കാർട്ടൂണിസ്റ്റ് അലി ഫെർസാത്ത്, അജ്ഞാത കൂട്ടായ്മയായ ‘കോമിക്4സിറിയ’യിലെ ചിത്രകാരന്മാർ, കലാകാരന്മാരായ സുലഫ ഹിജാസി, മുഹമ്മദ് ഒമ്രാൻ, ഖലീൽ യൂനസ്, എഴുത്തുകാർ ഖാലിദ് ഖലീഫ, സമർ യാസ്ബെക്ക്, റോബിൻ യാസിൻ കസാബ് എന്നിവരുടെ സംഭാവനകളടങ്ങുന്ന സാഹിത്യം, കാർട്ടൂണുകൾ, ചിത്രീകരണങ്ങൾ, ചിത്രങ്ങൾ, ഫോട്ടോഗ്രാഫുകൾ, സിനിമകൾ എന്നിവ ഇതിൽ പ്രദർശിപ്പിച്ചിട്ടുണ്ട് ഗോലൻ ഹാജി, ഫറാ ബയരക്ദാർ തുടങ്ങിയവർ പങ്കെടുത്തിട്ടുണ്ട്.

അക്രമ രംഗങ്ങൾ പുസ്തകത്തിൽ സർവ്വവ്യാപിയാണ്. 2011 ൽ ഭരണകൂടത്തിനെതിരായ സമാധാനപരമായ പ്രക്ഷോഭമായി ആരംഭിച്ച കാര്യങ്ങൾ 2012 ഓടെ സൈനികവൽക്കരിക്കപ്പെട്ട സംഘട്ടനമായി മാറി. സുലഫ ഹിജാസിയുടെ ഡിജിറ്റൽ പ്രിന്റുകൾ സിറിയയിലെ വിനാശത്തിന്റെ കാലചക്രം പര്യവേക്ഷണം ചെയ്യുന്നുവെങ്കിലും അവയ്ക്ക് മറ്റേതെങ്കിലും സംഘർഷ സാഹചര്യങ്ങളുമായി ബന്ധമുണ്ടാവാം.

* വിട്ടോറിയ വോൾഗെയർ ഡീറ്റെയിലി ഒരു പത്രപ്രവർത്തകയും പരിഭാഷകനുമാണ്. നാപോളി യൂണിവേഴ്സിറ്റി “എൽ ഓറിയന്റേൽ” ൽ അറബി സാഹിത്യം പഠിച്ച ശേഷം ഐക്യരാഷ്ട്ര വികസന പദ്ധതിയുമായും (യു‌എൻ‌ഡി‌പി) ഇറ്റാലിയൻ പ്രസ് ഏജൻസി അൻ‌സയുമായും സഹകരിച്ച് പ്രവർത്തിക്കുന്നു.

8- The Return
By Hisham Matar / Chosen by Daniel Hilton

The Return

1979 ന് ശേഷം ലിബിയയിലേക്കുള്ള ആദ്യ വിമാനയാത്രയിൽ ഹിഷാം മതാറിന്റെ മാതാവ് അദ്ദേഹത്തെ വിൻഡോ സീറ്റിൽ ഇരുത്തി കൊണ്ട് “നിന്റെരാജ്യം കാണാൻ,”എന്ന് അവർ അവനോടു പറയുന്നുണ്ട്.  താഴ്ഭാഗത്ത് “പുതുതായി സുഖം പ്രാപിച്ച ചർമ്മത്തിന്റെ നിറവും” ഒപ്പം അയാളുടെ ഉള്ളിൽ കുതിച്ചുകയറുകയും പരിഭ്രാന്തി പരത്തുകയും ചെയ്യന്നത് മുഅമ്മർ ഗദ്ദാഫിയുടെ ജയിലുകളിൽ അപ്രത്യക്ഷനായ തന്റെ പിതാവിന്റെ ഓർമ്മകളായിരുന്നു.

മതാറിന്റെ പുലിറ്റ്‌സർ പുരസ്കാരം നേടിയ ദി റിട്ടേൺ (പെൻ‌ഗ്വിൻ, 2017) ഒരുപാട് കാര്യങ്ങൾ നമ്മോട് പറയുന്നുണ്ട്. ലിബിയൻ വിപ്ലവം ഗദ്ദാഫിയെ അട്ടിമറിച്ചതിനുശേഷം ആശയക്കുഴപ്പത്തിലായതും പ്രതീക്ഷയർപ്പിച്ചതുമായ ആ നിമിഷത്തിന്റെ ആദ്യ വിവരണവും പിതാവ്-പുത്ര ബന്ധങ്ങളെക്കുറിച്ചുള്ള സത്യസന്ധമായ പ്രതിഫലനങ്ങൾ ഉൾക്കൊള്ളിക്കുന്ന ഒരു പുറത്താക്കപ്പെട്ട യുവാവിന്റെ ഓർമ്മകുറിപ്പാണിത്.

ഭൂതകാലവും വർത്തമാനവും രാഷ്‌ട്രീയവും വ്യക്തിജീവിതവും സമന്വയിപ്പിച്ചുകൊണ്ട്, ജീവിതത്തിന്റെയും ചരിത്രത്തിന്റെയും നിരവധി തലങ്ങളെ കലാപരമായി ആകർഷിക്കുന്ന രീതിയിലാണ് പുസ്തകം ക്രമീകരിക്കപ്പെട്ടിട്ടുള്ളത്.

‘റിട്ടേൺ’ വായിക്കുമ്പോൾ, ഗദ്ദാഫി തന്റെ ജനത്തിന് വരുത്തിയ വിനാഷത്തെക്കുറിച്ച് നിങ്ങൾക്ക് യാതൊരു അബദ്ധധാരണകളും ഉണ്ടാകാൻ കഴിയില്ല.മാത്താറിന്റെ പിതാവ് മുബാറക്കിന്റെ അനുഗ്രഹത്താൽ കെയ്‌റോയിലെ തെരുവുകളിൽ നിന്ന് തട്ടിയെടുത്ത പ്രതിപക്ഷ നേതാവായിരുന്നു.

എന്നാൽ അടിസ്ഥാനപരമായി, അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഓർമ്മക്കുറിപ്പ് മാനവികത, അന്തസ്സ്, അസാധാരണമായ നിമിഷങ്ങളിൽ ഉന്നയിച്ച ചോദ്യങ്ങൾ എന്നിവയെക്കുറിച്ചുള്ള ഒരു പുസ്തകമാണ്.അത് എല്ലായ്പ്പോഴും ഉത്തരം കണ്ടെത്താനാവുന്ന ഒന്നല്ല.

* മിഡിൽ ഈസ്റ്റ് ഐയിലെ സീനിയർ ന്യൂസ് എഡിറ്ററാണ് ഡാനിയൽ ഹിൽട്ടൺ.

9- Freedom Hospital
By Hamid Sulaiman / Chosen by Nick Hunt

Freedom Hospital

ആഭ്യന്തരയുദ്ധത്തിന് ഒരു വർഷത്തിൽ താഴെ മാത്രം പ്രായമായ 2012 ഓഗസ്റ്റിൽ ഹാസ്യഗ്രന്ഥ രചയിതാവായ ഹമീദ് സുലൈമാൻ സിറിയയിൽ നിന്ന് പലായനം ചെയ്തു.ഫ്രീഡം ഹോസ്പിറ്റൽ (2018 ൽ ഇന്റർലിങ്ക് ബുക്സ് പ്രസിദ്ധീകരിച്ച് ഫ്രാൻസെസ്കാ ബാരി വിവർത്തനം ചെയ്തത്),ഒരു ചെറിയ വടക്കൻ സിറിയൻ പട്ടണത്തിലെ ഒരു സാങ്കൽപ്പിക മെഡിക്കൽ സെന്ററിനെക്കുറിച്ച് അദ്ദേഹം എഴുതുന്നു. “വിപ്ലവത്തിന്റെ തുടക്കം മുതൽ എന്റെ തൊണ്ടയിൽ കുടുങ്ങിയ എല്ലാത്തിനും ഞാൻ ശബ്ദം നൽകേണ്ടതുണ്ട്” അദ്ദേഹം പുസ്തകത്തിന്റെ പിൻകുറിപ്പിൽ എഴുതുന്നുണ്ട്.

വസ്തുതയുടെയും ആഖ്യാനങ്ങളുടെയും ശ്രദ്ധേയമായ ഒരു മിശ്രിതമാണിത്.(ചില ചിത്രങ്ങൾ ആക്രമണത്തിന്റെ യുട്യൂബ് ഫൂട്ടേജുകളിൽ നിന്ന് രൂപാന്തരപ്പെടുത്തിയിരിക്കുന്നു) കാരണം 2012-ലെ ഒരു ഡസനോളം പ്രതീകങ്ങളുടെ ഭാവിയും അവരുടെ സ്നേഹം, ജീവിതം, മരണം എന്നിവയെയും സുലൈമാൻ കണ്ടെത്തുന്നുണ്ട്.

എല്ലാ കോമിക്ക് പുസ്‌തകങ്ങളിലെയും പോലെ, നിമിഷങ്ങൾ – ഒരു ജനനം, മരണം, ഒരു മീറ്റിംഗ്, ഒരു വിടവാങ്ങൽ – പേജിൽ ഫ്രീസുചെയ്യുന്നു.അടുത്ത ഘട്ടത്തിലേക്ക് പ്രേക്ഷകരെ തിടുക്കപ്പെടുത്തുന്നതിനുപകരം ആഗിരണം ചെയ്യാനും ചിന്തിക്കാനും ഗ്രന്ഥകാരൻ ശ്രമിക്കുന്നു.

ഏറ്റവും കൂടുതൽ പുസ്തകത്തെ ശ്രദ്ധേയമാക്കുന്നത് ബ്ലാക്ക് ആൻഡ് വൈറ്റ് രൂപത്തിൽ ക്രമീകരിച്ച പുസ്തകത്തിന്റെ കലാസൃഷ്ടിയാണ്.

സംഘർഷം അതിന്റെ രണ്ടാം ദശകത്തിന്റെ വക്കിലെത്തിയപ്പോൾ, ഈ അസംസ്കൃതത അതിന്റെ വേദന പുതുതായി അവതരിപ്പിക്കുന്നതിനുള്ള ഏറ്റവും വിസറൽ പോരാട്ടത്തിന്റെ നമ്മുടെ സ്വീകാര്യതയെയും സഹിഷ്ണുതയെയും തകർക്കുന്നു.

* മിഡിൽ ഈസ്റ്റ് ഐയുടെ മാനേജിംഗ് എഡിറ്ററാണ് നിക്ക് ഹണ്ട്.

10- Guapa
By Saleem Haddad / Chosen by Chloé Benoist

Guapa

സലീം ഹദ്ദാദിന്റെ ആദ്യ നോവൽ ഗ്വാപ്പ (യൂറോപ്പ എഡിഷൻസ്, 2016), യിൽ മറ്റൊരു പുരുഷനുമായി കിടക്കയിൽ സഹവസിച്ച് 24 മണിക്കൂറിനുള്ളിൽ മുത്തശ്ശി പിടിക്കുന്ന റാസ എന്ന ചെറുപ്പക്കാരൻ കേന്ദ്ര കഥാപാത്രമായി വരുന്നു. ലജ്ജയുടെയും അസ്തിത്വത്തിന്റെയും വിദഗ്ധമായ പര്യവേക്ഷണം, അറബ് വസന്തത്തിനുശേഷം പത്തുവർഷത്തിനുശേഷം വീണ്ടും സന്ദർശിക്കാൻ ഉചിതമെന്ന് തോന്നുന്ന വിപ്ലവത്തിന്റെ അതിശയകരമായ പ്രത്യാശയെക്കുറിച്ചും അതിന്റെ പരിണതഫലത്തെക്കുറിച്ചും രചയിതാവിന്റെ പര്യവേക്ഷണമാണിത്.

പേരിടാത്ത ഈ രാജ്യത്ത് ജനകീയ പ്രക്ഷോഭം ഭരണകൂടം ക്രൂരമായി അടിച്ചമർത്താൻ ആറുമാസത്തിനുശേഷം, സ്ഥിതി കൂടുതൽ വഷളായിക്കൊണ്ടിരിക്കുകയാണ്, ഭീകരതയ്‌ക്കെതിരായ പോരാട്ടത്തെ ശക്തിപ്പെടുത്താനും അധികാരത്തോടുള്ള പിടി ഉറപ്പിക്കാനും സർക്കാർ “ഭീകരതയ്‌ക്കെതിരായ പോരാട്ടം” ഉപയോഗിക്കുന്നു.ഒരു സ്വവർഗ്ഗാനുരാഗയാത്രയിൽ പോലീസ് നടത്തിയ റെയ്ഡിൽ അക്രമാസക്തമായി അറസ്റ്റിലായ ഒരു സുഹൃത്തിനെ കണ്ടെത്താൻ ശ്രമിക്കുന്നതിനിടയിൽ ഒരു ഇസ്ലാമിക വിമതനെ അഭിമുഖം ചെയ്യുന്ന ഒരു പത്രപ്രവർത്തകന്റെ വ്യാഖ്യാതാവായി റാസ പ്രവർത്തിക്കുന്നു. സർക്കാരിനെതിരായ ജനകീയ ചെറുത്തുനിൽപ്പിന്റെ പല ഘടകങ്ങളും തമ്മിലുള്ള അസ്വാസ്ഥ്യങ്ങൾ ഈ നോവൽ പര്യവേക്ഷണം ചെയ്യുന്നു – അവർ കണ്ണിൽ കാണുന്നില്ലെങ്കിലും അധികാരത്തിൽ തങ്ങളുടെ പിടി നിലനിർത്താൻ ആഗ്രഹിക്കുന്നവരാണ് അവരെ ബലിയാടാക്കുന്നത്.

കുവൈത്തിൽ ജനിച്ച എഴുത്തുകാരൻ തന്റെ ഫലസ്തീൻ, ഇറാഖി, ലെബനീസ്, ജർമ്മൻ പൈതൃകം എന്നിവ കണക്കിലെടുക്കുമ്പോൾ, ഈ നോവലിന്റെ പശ്ചാത്തലം പേരിടാത്ത അറബ് നഗരമായി കൊണ്ടുവന്നത് ഉചിതമായി തോന്നുന്നു.വിശാലമായ പ്രശ്നങ്ങളോട് സംസാരിക്കാൻ മിഡിൽ ഈസ്റ്റിലെ പല സ്ഥലങ്ങളിൽ നിന്നും സൗജന്യമായി കടം വാങ്ങുന്നു.പ്രദേശത്തെ നിരവധി അടിച്ചമർത്തൽ ഭരണകൂടങ്ങൾക്ക് കീഴിൽ ജീവിച്ചിരുന്നവർക്ക് ഗുവാപയുടെ കഥാപാത്രങ്ങളുടെ അനുഭവം പരിചിതമാണ് – ചില സമയങ്ങളിൽ അവരുടെ നിലനിൽപ്പ് ഉറപ്പുവരുത്തുന്നതിനായി തല താഴ്ത്തിപ്പിടിക്കുന്നു, മറ്റുള്ളവർ അവരുടെ സ്വാതന്ത്ര്യത്തിനായി വലുതും ചെറുതുമായ രീതിയിൽ പോരാടുന്നു.

ഹദ്ദാദിന്റെ നോവലിലെ പ്രക്ഷോഭം ദീർഘകാലമായി നിലനിന്നിരുന്ന ഭരണാധികാരിയെ പുറത്താക്കിയില്ലെങ്കിലും, ഗ്വാപ്പമാനേജസ് വിപ്ലവത്തിന്റെ വിമോചനപരമായ തിരിച്ചറിവുകൾ പിടിച്ചെടുക്കുന്നു.“അതുവരെ ഞങ്ങൾ എല്ലാവരും അംഗീകരിച്ചിരുന്നു, ഇങ്ങനെയായിരുന്നു, പ്രതീക്ഷിക്കാൻ ഒന്നും ഉണ്ടാകില്ല, ഒന്നുകിൽ നമുക്ക് രക്ഷപ്പെടുകയോ ശ്രമിച്ച് മരിക്കുകയോ ചെയ്യേണ്ടിവന്നു,” അദ്ദേഹം എഴുതുന്നു. “എന്നാൽ ചുരുണ്ട മുടിയുള്ള ഒരു ട്രേഡ് യൂണിയൻ പ്രവർത്തകന്റെ കൈകൊണ്ട് ഞാൻ പിടിക്കുമ്പോൾ, ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും സമ്പന്നമായ രാജ്യത്ത് ഊഷ്മളവും വരണ്ടതുമായിരിക്കുന്നതിനേക്കാൾ തണുത്തതും നനഞ്ഞതും നല്ലതാണെന്ന് ഞാൻ മനസ്സിലാക്കി.”

* മിഡിൽ ഈസ്റ്റ് ഐയിലെ ന്യൂസ് എഡിറ്ററാണ് ക്ലോസ് ബെനോയിസ്റ്റ്.

11- The Egyptians
By Jack Shenker / Chosen by Alex McDonald

The Egyptians

ജാക്ക് ഷെങ്കറുടെ The Egyptians എന്ന പുസ്തകം, (അലൻ ലെയ്ൻ, 2016 പ്രസിദ്ധീകരിച്ചത്) ഒരു അക്കാദമിക് പഠനത്തിനപ്പുറം പത്രപ്രവർത്തനത്തിന്റെ ഒരു സൃഷ്ടിയാണ്. സർക്കാർ വിരുദ്ധ പ്രസ്ഥാനത്തിന് കാരണമായ അടിത്തറയും മെച്ചപ്പെട്ട ജീവിതത്തിന് വേണ്ടി ഒടുവിൽ ദശലക്ഷക്കണക്കിന് ആളുകളെ അനുകൂലമാക്കിയ സാമ്പത്തിക, രാഷ്ട്രീയ ഘടകങ്ങളും നിരീക്ഷിക്കുന്ന ഗ്രന്ഥമാണിത്.

സ്ത്രീകളുടെ അവകാശങ്ങൾ, തൊഴിലാളികളുടെ അവകാശങ്ങൾ, ദാരിദ്ര്യ വിരുദ്ധ പ്രചാരണങ്ങൾ, എൽജിബിടി അവകാശങ്ങൾ, ജെന്ററിഫിക്കേഷനെതിരായ പ്രചാരണങ്ങൾ എന്നിവയിൽ ശ്രദ്ധ കേന്ദ്രീകരിക്കുന്ന നിരവധി സാമൂഹിക പ്രസ്ഥാനങ്ങൾ, “പരിഷ്കാരങ്ങളിലൂടെ” രാജ്യത്തെ വൻതോതിൽ സ്വായത്തമാക്കുന്നതിന് മേൽനോട്ടം വഹിച്ച ഒരു വ്യവസ്ഥയെ അന്താരാഷ്ട്ര സംഘടനകളും വിദേശ ശക്തികളും എതിർത്തു.

ഇരുപത്തിയൊന്നാം നൂറ്റാണ്ടിലെ സുപ്രധാന സംഭവങ്ങളിലൊന്നിനെകുറിച്ചുള്ള ഷെങ്കറിന്റെ ഈ റിപ്പോർട്ടിംഗ് സമാനതകളില്ലാത്തതാണ്. ഈജിപ്തിനെ കുറിച്ചും വിപ്ലവത്തിന്റെ സ്വഭാവത്തെ കുറിച്ചും തൽപ്പരരായഎല്ലാവർക്കും ശുപാർശ ചെയ്യാനുതകുന്ന പുസ്തകമാണിത്.

പല ഇടതുപക്ഷക്കാരും മാർക്സിസ്റ്റുകളും മിഡിൽ ഈസ്റ്റിൽ താൽപ്പര്യം പ്രകടിപ്പിക്കുന്നുണ്ടെങ്കിലും ഈ പ്രദേശം ഉൾക്കൊള്ളുന്ന സംസ്ഥാനങ്ങൾക്ക് ഗൗരവമേറിയ മാർക്‌സിസ്റ്റ് വിശകലനം പ്രയോഗിക്കാനുള്ള സാഹസപ്രവർത്തനങ്ങളിൽ ഏർപ്പെടാൻ ചുരുക്കം പേർ മാത്രമേ തയ്യാറുള്ളൂ.

ആദം ഹാനീയുടെ കൃതിയായ ലിനേജസ് ഓഫ് റിവോൾട്ട് (2013 ൽ ഹെയ്‌മാർക്കറ്റ് ബുക്സ് പ്രസിദ്ധീകരിച്ചത്), ക്ലാസ്, സ്റ്റേറ്റ് ബിൽഡിംഗ്, സാമ്രാജ്യത്വം എന്നിവയുടെ വിഭജനങ്ങൾ ലെവന്റിലെയും ഗൾഫിലെയും രാജ്യങ്ങളെ 21-ാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ ആദ്യ വർഷങ്ങളിൽ എവിടെയായിരുന്നുവെന്നും എങ്ങനെയാണ് യുദ്ധങ്ങൾ, 2008 ലെ സാമ്പത്തിക പ്രതിസന്ധി, പതിറ്റാണ്ടുകളുടെ നവലിബറൽ “പരിഷ്കരണം” എന്നിവ 2011 ലെ പ്രക്ഷോഭങ്ങൾക്ക് സാഹചര്യങ്ങൾ സൃഷ്ടിച്ചതെന്നും പരിശോധിക്കുന്നു.

സാംസ്കാരികമോ മതപരമോ ആയ അസാധാരണതയെക്കുറിച്ച് ഓറിയന്റലിസ്റ്റ് പാരികല്പനകളിൽ ഏർപ്പെടുന്നതിനുപകരം, കലാപവും പ്രക്ഷോഭങ്ങളും എന്തുകൊണ്ടാണ് ഈ പ്രദേശത്തെ ജീവിത വസ്തുതകളായി മാറിയതെന്നതിന്റെ വ്യക്തമായ ഭൗതികവാദ വിശദീകരണം ഹാനി അവതരിപ്പിക്കുന്നുണ്ട്.

അറബ് വസന്ത പ്രക്ഷോഭത്തിന്റെ കേന്ദ്രസംഭവം,ഈജിപ്ഷ്യൻ പ്രസിഡന്റ് ഹൊസ്‌നി മുബാറക്കിനെ അട്ടിമറിച്ചതും തുടർന്നുള്ള രാജ്യത്തെ ജനാധിപത്യത്തിനായുള്ള പോരാട്ടവും,സ്വതന്ത്രവും നീതിയുക്തവുമായ തിരഞ്ഞെടുപ്പിനുള്ള പ്രചാരണത്തിലും ലിബറൽ ജനാധിപത്യത്തിന്റെ മറ്റ് വശങ്ങളിലേക്കുള്ള ആഗ്രഹത്തിലും ശ്രദ്ധ കേന്ദ്രീകരിക്കുന്നു. പ്രക്ഷോഭത്തിന് കാരണമായ വിശാലമായ കാരണങ്ങളേയും ഘടനാപരമായ പ്രശ്നങ്ങളേയും കുറിച്ച് പുസ്തകം ശ്രദ്ധ ചെലുത്തുന്നു.

* മിഡിൽ ഈസ്റ്റ് ഐയിലെ റിപ്പോർട്ടറാണ് അലക്സ് മക്ഡൊണാൾഡ്.

12- No Turning Back:Life,Loss,and Hope in Wartime Syria
By Rania Abouzeid / chosen by Areeb Ullah

No Turning Back: Life, Loss, and Hope in Wartime Syria

സിറിയയിലെ ദുരിതങ്ങൾ ഒരിക്കലും അവസാനിക്കുന്നില്ല. പത്തുവർഷത്തെ പോരാട്ടം ഒരു രാജ്യത്തെ നശിപ്പിക്കുകയും ദശലക്ഷക്കണക്കിന് ആളുകളെ നാടുകടത്തുകയും ചെയ്യുകയായിരുന്നു.പലർക്കും, സിറിയൻ ആഭ്യന്തരയുദ്ധം മറന്നുപോയ പ്രതീക്ഷയുടെയും ഹൃദയവേദനയുടെയും മനുഷ്യകഥകളുടെ പശ്ചാത്തല ശബ്ദമായിമാത്രം മാറി.

സിറിയയിലെ ആഭ്യന്തര യുദ്ധത്തിന്റെ മാനുഷിക ആഘാതം മനസിലാക്കുന്നതിനുള്ള ഒരു കൃത്യമായ വഴികാട്ടിയാണ് ജേണലിസ്റ്റ് റാനിയ അബൂസീദിന്റെ ‘No Turning Back:Life,Loss,and Hope in Wartime Syria’എന്ന പുസ്തകം (2018 ൽ വൺ‌വേൾഡ് പബ്ലിക്കേഷൻസ് പ്രസിദ്ധീകരിച്ചത്). രചയിതാവിന്റെ സൂക്ഷ്മമായ ഗദ്യം വായനക്കാർക്ക് അവളുടെ വിഷയത്തിന്റെ മാനസികാവസ്ഥയെക്കുറിച്ചും അഞ്ച് വർഷത്തിനിടയിൽ അവരുടെ പ്രവർത്തനങ്ങളെ എങ്ങനെ പ്രേരിപ്പിച്ചുവെന്നതിനെക്കുറിച്ചും ഒരു ഉൾക്കാഴ്ച നൽകുന്ന തരത്തിൽ ഒരുകൂട്ടം കഥാപാത്രങ്ങളെ തന്റെ പുസ്തകത്തിൽ കൊണ്ടുവരുന്നുണ്ട്.

2011 ലെ പ്രതിഷേധത്തിനിടെ അനേകർക്ക് തോന്നിയ പ്രതീക്ഷകളെയും ബഷർ അൽ അസദിന്റെ രഹസ്യ പോലീസ് അതിന്റെ പൗരന്മാരെ അടിച്ചും ജയിലിലടച്ചുകൊണ്ടും ജനങ്ങളുടെ ആവേശം തകർക്കാൻ ശ്രമിച്ചതെങ്ങനെയെന്നും ഇത് വായനക്കാരന് തുറന്നുകാട്ടുന്നു.

പക്ഷേ, അബൂസീദിന്റെ കൈയ്യിൽ നിന്ന് പുറത്തുകടന്നതിന്റെ അഭാവം മൂലം ഗവൺമെന്റിന്റെ ഭാഗത്തുനിന്ന് ശബ്ദങ്ങൾ ഇല്ലാതിരുന്നിട്ടും, പലരും സ്വതന്ത്ര സിറിയയ്ക്കായി പോരാടുന്നതും പ്രതീക്ഷിക്കുന്നതും എന്തുകൊണ്ടാണെന്ന് അവർ ലോകത്തെ കാണിക്കുന്നു.

* മിഡിൽ ഈസ്റ്റ് ഐയുടെ പത്രപ്രവർത്തകനാണ് അരിബ് ഉള്ളാഹ്.

വിവർത്തനം: മുജ്തബ മുഹമ്മദ്‌

Related Articles